रात मेरो हो

रात मेरो हो

मसँगबाट तिमी जेसुकै पनि विनासङ्कोच लैजान सक्छौ । म तबसम्म केही भन्ने छैन (यहाँसम्म कि म कुनै वास्तासम्म पनि गर्ने छैन) जबसम्म तिमी मेरो, नितान्त मेरो, रात्रीको सन्नटामाथि आँखा लगाउँछौ । हो, म तिमीलाई मेरो रातीहरुको सन्नटा मबाट खोसेर लग्न दिई आफूलाई गरीब बनाउन कदापी दिनेछैन । म आफ्नो बचावमा जे पनि गर्न सक्छु, चाहे एकान्तमा पछि मैले पछुताउन नै किन नपरोस् । म मेरा दिनहरु अरुकालागि बाँच्दछु । परिवार, छोराछोरी, श्रीमती, हाकिम, ग्राहक, साथीभाइ, आफन्त, पेट्रोल घिच्ने थोत्रा पाङ्ग्रेघोडा, ल्यापटप, सेकेन्डह्यान्ड स्मार्टफोन, जम्बो (मेरो पाल्तु कुकूर), टिम्बा (छिमेकीको चोर बिरालो), छोराछोरीको होमवोर्क, श्रीमतीको किच्किच्, आदीआदीमै मेरो दिन व्यतित हुन्छ तर पनि म कुनै टाउको दुखाइ गर्दिन । किनकी मैले भनिहालेँ दिनहरु मेरा होइनन् । रातहरु मेरा हुन् । आरामदायी, विलासपूर्ण रात्रीको सन्नटाको कुरा गरिरहेको छु म, जुन मेरो हो । नितान्त मेरो ।

रात्रीकालीन अन्धकारले समयलाई दुई टुक्रा पारिदिन्छ । एउटालाई हामी दिन भन्छौँ, जसलाई सूर्यले उज्यालो दिन्छ, अनि अर्कोलाई रात भन्छौँ । जब सूर्य अस्ताउँछ, रात सुरु हुन्छ । सूर्यको उदयसगँै रातको अन्त्य हुन्छ । यो नै पृथ्वीको आदीदेखिको धूर्वसत्य हो । र यसरी नै दिन र रात— प्रकाश र अन्धकार— बीचको लडाइ आदीदेखि नै जारी छ । यो युद्घको अन्त्य परिकल्पनामा समेत सम्भव छैन । 

र मैले मेरो भनेर दाबी गरिरहेको रातीलाई मैले मौलिक पारामै परिभाषा दिएको छु । एउटा सूर्य डुबेबेलादेखि अर्को नउदाउञ्जेलसम्मको समय नै मैले मेरो भनेको हूँ । हो, मैले अन्धकार मेरो भनेको हूँ । विलासपूर्ण अध्याँरो ! भयपूर्ण, मायावी सन्नाटा । यो मेरो हो ।

अब म तिमीलाई कसरी प्रमाणित गरौँ यो मेरो नै हो भनेर । ल सुन — मलाई सानैदेखि यही लागिरह्यो कि यो नरमाइलो, उदाङ्गो उज्यालो हटेर रात्रीकालीन अँध्यारो मात्र मेरो निम्त्ति नै छाउँछ । एकपल्ट हजूरबूवाले पनि यस्तै भन्नु भएको थियो—

“ हेर, हेर बाबु !

          आइन् ऊ जून, तिमीलाई हेर्न

           मुसुक्क हाँसिदेऊ ।।

           

           आ’छैन एक्लै

           ल्याकि’छ कालो, तिमीलाई दिन

           लौ दुई हात थापिदेऊ ।।”

अनि फेरि आजसम्म मभन्दा पहिला “राती मेरो” भनेर कसैले पनि त दावा गरेको छैन । पहिलो नै पुरष्कृत हुनुपर्दछ भन्ने सर्वव्यापी मान्यता हो । जसरी न्यूटन भए । उनको गुरुत्वाकर्षणको  सिद्घान्त पत्ता लाग्नुभन्दा पहिले रुखबाबाट स्याउ झरेर आकाशतर्फ जान्थ्यो भन्ने होइन, जमीनमा नै झथ्र्यो । जब पहिला न्यूटनले गुरुत्वाकर्षणको रहस्य पत्ता लगाए, तब उनले उक्त सिद्घान्त “मेरो” भने, र यसै कारण आजसम्म पनि हामी “न्यूटनको गुरुत्वाकर्षणको नियम” भन्छौ । त्यसैले मैले मेरो भनिसकेपछि यो मेरै हुन्छ । यदि कसैले यो मसँगबाट खोसेर लैजान खोज्छ भने उसलाई थाहा हुनेछ कि मेरो सुकेको हड्डीमा लुकेर रहेको बल ! म पछि हट्ने खालको मध्य हैन । हार मान्न कहिले जानेकै छैन । पटकपटक हारेको छु, तर कहिल्यै हार्न जानिन । विजय हुन सक्छु भन्ने मनमा हरदम लागिरहन्छ, अनि हातपाखुरा पनि सक्षम छन् । म किन सक्दिन ? मात्र मलाई रातहरु आफ्नो बनाईराख्नु छ । तिमीलाई पनि त थाहा छ इच्छाशक्तीमा कति ताकत हुन्छ ?

अन्धकार दानवहरुको हो, जसरी दिन मानवहरुको हो । दानव र मानव मानिसकै दुई अनुहारहरु हुन् । एकै पटकमा दुुवै देख्न असम्भव हुन्छ र यहाँ यस्तो कुनै नियम छैन कि दिन मानवको, रात दानवको हुनुपर्दछ । तर यसरी नै हामी साधारणतया भन्ने गर्छौ । कसैलाई कुनै आपत्ती छैन । त्यसैले म पनि त्यसै भन्छु । तर आखिरी विन्दु यही हो, रातको विलासपूर्ण, आरामदायी सन्नाटा मेरो मात्र हो ।

रातीहरु चीसा पनि हुन्छन् । कहीँकहीँ कोलाहलपूर्ण र निस्सासिदोँ पनि हुन्छ । तर त्यस्ता रातहरु मेरा होइनन् । न्यानो, आरामदायी, विलासपूर्ण शून्यता मात्र मेरो हो । जुन समयमा म जे पनि गर्न सक्छु । म नाङ्गै फनफनी एउटा खुट्टा उचालेर नाच्न सक्छु, रित्तिएर लडिरहेका बोतलहरुसँग लडिबुडी गर्न सक्छु । विनासङ्कोच शिवबुट्टीको धूवाँमा लठ्ठिएर एकोहोरो जूनलाई टोलाएर अनेकौँ तर्कना खेलाउन सक्छु । गोप्यमा गरिने भएको कारण एउटा कार्यले अर्कोलाई होस्याउने गर्छ । म अझ जोशिन्छु । भित्रैदेखि रातको राजा म नै हूँ जस्तो लाग्न थाल्छ अनि मलाई कसैको पनि सङ्कोच वा सन्त्रास लाग्दैन । ममाथिका हूकूम र आदेशहरु रातको समयमा अपाहिजझैँ निरिह बनिदिन्छन् । आग्रह पनि त्यस्तै हो । काले, पाटेहरुले पछाडी कुरा काटेर त मेरो छुसीसम्म पनि हल्लिदैन । आखीर रात मेरो नै हो ।

केके हुदैँन रातमा । झ्याँइझ्याँइ बाजा बजाएर उल्लासपूर्व नाटक गरी भित्र्याइएको चेलीको कौमार्य तोडिने रातमा नै हो । त्यही समयमा छिमेकी बिधवाको मन भतभत उम्लिन्छ, र उनी कोठामा बत्ती बाल्दैनिभाउदैँ गर्छिन् । श्रीमतीसगँ एक निन्द्रा सुतिसकेका बोकेन्द्र दाइ बिधवाको कोठामा बल्दैमर्दै गरेको बत्ती देखेर चिताउदैँ मुसुक्क हास्छन् । ठूल्दाइ धोकेन्द्र मीठू भाउजूको भट्टीबाट राती अबेर काले, पाटेहरूसगँ कुस्ती खेल्दै घर आइपुग्छन् र बाकीँ भएको रीस भाउजूमाथि झम्टिएर पोख्छन् । परीक्षाको लागि रटिरहेको उनको एघार बर्षे छोरा भन्दै हुन्थ्यो, “मदिरापान खराब आचरण हो ।” उसले थोप्पो केही बुझेकै हुन्थेन । उता सोही कोठामा उसकी आमाले कुटाइ खाइरहेकी हुँिथन् ।

छोरा दौडदै अर्को कोठामा दिदीलाई अर्थ सोध्न जान्छ । दिदी खाटमा उपरखुट्टी लगाएर कानमा तारवाला डिजिटल ठेडी कोचेर च्याठ्ठीच्याठ्ठी फोनमा कुरा गरिरहेकी हुन्थिन् । “दिदी, मदिरापान र आचरण भन्या के हो ?”

“जा तेरो बाउलाई गएर सोध ।”

भाइलाई मनमा लाग्छ “यो कसरी नराम्रो बानी हो र ?” उसले सोध्ने चेष्टा भने यसपटक गर्दैन ।

माइला दाजु टोकेन्द्र व्यापारी हुन्थे । अब व्यापारको हिसाबकिताबले उनलाई दिनरात टोकिरहने, अनि बदलामा उनी आफ्ना आसामीहरूलाई टोक्थे । फुर्सद नै हुन्थेन । कि उनले टोक्थे, कि अरूले उनलाई टोक्थे । तर टोकाटोक गरेरै भए पनि उनलाई कमाउनु थियो । गाडी किनेको कर्जाको किस्ता, अमेरिका जान भनेर छोराको लागि गरेको खर्च, नबिकिरहेको जमिन, महगोँ ब्याजदर, बढ्दो भन्सार, कठिन प्रतिस्पर्धा, कामदारहरूको घुर्की, परिवारको फरमाइस, सुविधा र विलाशिनता..... । टेन्सन दुर गर्न टोकेन्द्र दाइ राती सधैँ दोहोरी हाउसमा नाचगान गर्न जान्छन् । दलदले हिलोमा मोटो गाई ! जुकाहरू टासिँहाल्छन्— अँठ्याऊँअँठ्याऊँ लाग्ने भएर बसिरहेका जुकाहरू । भाउजूलाई उता अर्कै पीर । रातीहुदोँ खेताला खोज्नु पर्ने । आफ्नो पराया भएपछि के गर्नु त ?

कान्छो भाइ पोकेन्द्र्रको भने मती सप्रेछ क्यारे ! अस्ति भेट्दा पासपोर्ट बनाएर उड्छु भनेर भन्दै थियो । त्यसैको निम्त्ति पाँच हजार रूपैँया पनि मागेर लगेको थियो । साच्चै पासपोर्ट बनाएर पखेटा हाल्छ कि यतै ब्राउनको पोका फोर्न थाल्छ । पोका फोर्दै गरेको भए त्यसले पनि रातकै समय उपयोग गर्दो होला । तर त्यो अञ्जान छ । रातको समय सिर्फ मेरो मात्र हो । 

(कत्राकत्रा षडयन्त्रहरू रातकै समयमा मञ्चन भएका छन्— ०५८ को दरवार हत्याकाण्ड, जङ्गेको कोतपर्व....... । सानातिना चोरीलुटपाटलाई त अन्धकारको सहारा चाहिन्छ !)

रातको समयमा केके हुन्छ त्यस्को बेलिविस्तार त हररात आकाशमा हिच्किचाउदैँ देखापर्ने जूनलाई मात्र थाहा हुन्छ । त्यही हिच्किचाहटकै कारण त उनी बेलाबेलामा कालो पृष्ठभूमीमा कालै भएर बिलाउँछिन् । रातको समयमा पनि दिनमाझैँ पृथ्वी भइरहने हो भने जूनले कहिल्यै अप्ठ्यारो मान्ने थिइनन् । सधैँ पूर्णिमाको प्रकाश छाइरहने थियो । अहिले जुन पूर्णिमा छ त्यो देखावटी मात्र हो । यसमा कुनै सत्यता छैन । नियमले बाध्य बनाएको लाचार कार्य हो, जसले चन्द्रमालाई अर्को औँसीमा झन खिज्याँउदछ ।

तर चन्द्रमाले मुख खोल्दिनन् । उनले पनि यही सिकेको हुनुपर्छ— चुप लाग्नुपर्छ, बोल्नुहुदैँन । जहाँ बोलीको कदर हुदैन, जहाँ बिनाअर्थका शब्दहरूले बोलीचाली गरिन्छ र जहाँ कुनै पनि विश्वविद्यालयमा डिग्री नपढाइने भएको कारण मानवीय संवेदना र भावनाको कुनै मूल्य हुदैँन, त्यहाँ बोल्नुभन्दा नबोल्नु नै साह्रै उपयुक्त हुन्छ । सिकेको कुरा लागु गर्छु भन्न त पाइयो । हाम्रो प्रजातन्त्रमा !

तर त्यो जूनले पनि त थाहा पाइराख्नु प¥यो कि रात मेरो हो । रातको विलाशपूर्ण, आरामदायी सन्नाटा विल्कुल मेरो हो । हुन त लाटो हुलाकी के कामको ? त्यही पनि कानो मामा ठानेर टीका लगाइदिम न ।